به گزارش روابطعمومی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اولین نشست خبرگانی به میزبانی بخش تحقیقات جنگلها و مراتع مرکز با عنوان "مشارکت مردمی در حفظ و احیای عرصههای منابع طبیعی" با حضور سخنرانهایی از مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان، و دانشگاه خاتمالانبیای بهبهان در مرکز برگزار شد.
در ابتدای برنامه دیناروند رئیس بخش تحقیقات جنگلها و مراتع مرکز با بیان حجم بالای تخریبها در عرصههای منابع طبیعی بر اهمیت و ضرورت اجرای این نشست تأکید کرد. سپس سید بهرام اندرزیان رئیس مرکز نیز ضمن خوش آمد گویی به حضار، نقش مؤثر مشارکت مردمی در حفظ و احیای عرصههای منابع طبیعی را مورد تأکید قرار داد.
در این نشست علی محبی عضو هیئتعلمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور و جامعهشناس منابع طبیعی (سوسیو - اکولوژیست)، ضمن اشاره به اهمیت مشارکت مردم در حفظ و احیای منابع طبیعی، تاریخچه و سابقه فعالیتهای مردمی در سالهای قبل و بعد از انقلاب و شیوههای مختلف این مشارکت را برشمرد و موارد خاصی از مشارکت مردم در استان خوزستان بخصوص در اطراف مسجدسلیمان را تشریح کرد و همچنین به علل موفقیتها مشارکت مردمی یا عدم آن را بهصورت تیتروار عنوان کرد و در پایان یک مدل مفهومی از مدیریت مشارکتی حفاظت از عرصههای ملی را ارائه داد.
وی با بیان اینکه سه سناریو برای مدیریت عرصههای ملی (دولت، مردم، هر دو) وجود دارد، گفت: واگذاری کامل مدیریت به مردم و برگشت به شرایط گذشته (قبل از ملیشدن) ممکن نیست. محبی افزود: سناریوی مدیریت دولتی نیز همواره محدودیتهای خاص خود را دارد (ازجمله کمبود نیروی انسانی، اعتبارات و تسهیلات)، بنابراین وی پیشنهاد کرد: باتوجهبه وجود نمونههای موفق مدیریت مشارکتی در کشور (مشارکت مردم در بدو پیروزی انقلاب، جنگ تحمیلی و تشکیل ارگان جهاد سازندگی)، استفاده از پتانسیلهای قانونی خارج از بدنه سازمان متولی در حفاظت از عرصههای ملی مناسب خواهد بود و در این زمینه بسترسازی لازم برای تحقق مدیریت مشارکتی (بر اساس مدلی که ارائه داد) با رعایت اصول دیدگاه پایینبهبالا ضروری است. در این دیدگاه دولت ناظر، آگاهیدهنده و حامی در نظر گرفته شده و آحاد جامعه مسئول حفظ منابع طبیعی هستند.
مطیعی مدیرکل اسبق اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خوزستان با تأکید بر مشارکت مردم در طرحهای توسعه پایدار گفت: این مشارکت باعث ایجاد انگیزه در حفظ عرصههای ملی میشود و بهاینترتیب با توسعه دیدگاه پایینبهبالا میتوان به بهترین وجه ممکن از مشارکت مردم بهرهبرداری کرد. مطیعی افزود: عوامل مؤثر در تسریع و تشویق مشارکتهای مردمی در قدم اول برای نزدیکشدن به مردم، جلباعتماد آنهاست.
وی مشارکت در منابع طبیعی خوزستان را در دو بخش اصلی به شرح ذیل برشمرد:
· مشارکت دستگاههای دولتی در طرحهای تثبیت شن و درختکاری حاشیه جادهها و تأسیسات صنعتی (نهضت سبز)
· مشارکت مردم در تثبیت کفههای شنی با همزمانی کاشت درختان و صیفیجات زیر پلاستیک در فصل زمستان که بالغ بر ۳۴ هزار هکتار اقدام شد در موارد دیگر مشارکت مردم در جنگلکاری در ارتفاعات زاگرسی استان (بادامکاری) در قالب ماده ۳۱ قانون حفاظت و بهرهبرداری از جنگلها و مراتع و همچنین عقد قراردادهای اگروفارستری به استناد ماده ۳ قانون حفاظت و بهرهبرداری.
در ادامه تجری معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خوزستان، ظرفیتهای مردمیسازی و توسعه مشارکت مردم را در قالب هفتبند تشریح کرد:
۱ - مردم؛ سرمایه اجتماعی منابع طبیعی
۲- پتانسیلهای مشارکت مردم در مدیریت حوزههای آبخیز و توسعه آبخیزداری و آبخوانداری
۳- مدیریت پایدار مراتع با مشارکت مرتعداران
۴- مردمیسازی فعالیتهای مقابله با بیابانزایی
۵- مردمیسازی فعالیتهای جنگلداری اقتصادی
۶- ساختارها و تشکلهای مردمی
۷- سازوکارهای حمایت مالی
ایشان با ارائه به یک نمونه موفق مشارکت مردم در مدیریت حوزههای آبخیز که در حال حاضر در شهرستان دز پارت در حال اجرا است، گفت: از جمله کلیدیترین دستاوردها در محدوده طرح مذکور، میتوان به اجرای انجیرستان الگویی برای نخستینبار در سطح حوزه رکعت، طرح توسعه و کاشت گیاهان دارویی (زعفران، مریمگلی، رزماری، بابونه آلمانی و اسطوخودوس - زیره و رازیانه) و فروش محصولات، طرح فرش دستبافت و دست بافتههای عشایری منطقه باهدف اشتغالزایی زنان روستاهای هدف، تهیه طرح توجیهی فنی و اقتصادی برای دو اقامتگاه بومگردی و تأسیس آنها در روستای هدف و برگزاری اولین جشنواره برداشت زعفران در دز پارت اشاره کرد.
مرادی مدرس و عضو هیئتعلمی گروه جنگلداری دانشگاه خاتمالانبیای بهبهان ضمن ارائه نمونههای اجرایی مشارکت مردم در کشورهای دیگر، بر امکان پیشبرد این برنامه در کشورمان تأکید کرد و افزود: جوامع محلی باید در برنامهریزی، اجرا و پایش نقش داشته باشند و از لحاظ اقتصادی منافعی کسب کنند، در غیر این صورت نمیتوان انتظار داشت که طرحی در منطقه موفق شود. وی در این راستا پیشنهادهایی به این شرح ارائه داد:
· از ظرفیت مردم محلی در تهیه طرحهای مطالعاتی (بهعنوانمثال در صورت نیاز به آماربرداری، انجام اقدامات حفاظتی و جنگلکاریها بهجای استفاده از شرکتهای پیمانکاری و مشاور) استفاده شود.
· استفاده از مردم بومی برای تهیه مواد اولیه موردنیاز (بهعنوانمثال در صورت نیاز به جنگلکاری، در منطقه، نهال موردنیاز باید از طریق مردم محلی تهیه شود)،
· گسترشNGOهای تخصصی مرتبط با کاشت نهال،
· استفاده از زنان در گسترش جنگلها
در پایان، با حضور اعضای پانل (مطیعی، راهنورد مدیر ترویج اداره کل و دیناروند) نظرات، پیشنهادها و سؤالات مطرح شده حاضران موردبحث و تبادل نظر قرار گرفت.
گفتنی است این نشست در تاریخ بیست و یکم آبان در محل سالن سخنرانیهای مرکز برگزار شد.